Icon Arrow Icon Arrow back Icon Quote Icon Close Icon Enlarge Icon Calendar Icon Currency Icon Clock Icon Location Icon List Icon Shield Icon Chevron Icon Attachment Icon Download star icon-hat icon-tools

Het Job Demands-Resources model

Veel vraagstukken in jeugdzorg gaan over werkdruk. Langdurige en te veel werkdruk zorgt voor verzuim en uitval. Een gezonde hoeveelheid werkdruk en relevante uitdagingen helpen medewerkers juist zich verder te ontwikkelen en bevlogen te blijven. Om werkdruk beter te verklaren, ontwikkelde prof. dr. Evangelia Demerouti in 2001 het Job Demands-Resources (JD-R) model. Lees wat het model inhoudt en hoe organisaties het toepassen in de praktijk.

man energiek aan het werk

Wat is het Job Demands-Resources model?

De verhouding tussen de taakeisen van medewerkers en de energiebronnen die zij ter beschikking hebben om aan die taakeisen te voldoen. Zo omschrijft het JD-R model welzijn als uitkomst van gezonde werkdruk op het werk. Denk bij energiebronnen bijvoorbeeld aan voldoende steun of duidelijke uitleg over het werk. Als medewerkers te hoge taakeisen hebben en onvoldoende energiebronnen, dan ontstaat er een disbalans die kan leiden tot minder productiviteit, lichamelijke klachten en zelfs burn-outs. Moeten medewerkers voldoen aan te hoge taakeisen die veel verantwoordelijkheden en druk met zich meebrengen? Dan moeten daar dus voldoende energiebronnen op het werk tegenover staan. Een goede balans tussen taakeisen en erergiebronnen gaat namelijk samen met meer motivatie, bevlogenheid en welzijn over de tijd. 

Je kunt het Job Demands-Resources model gebruiken om jouw organisatie bij te sturen. Uit het model leid je makkelijk af met welke elementen je rekening kunt houden om de tevredenheid, betrokkenheid en het welzijn van medewerkers te managen. Het JD-R model pas je in vier stappen eenvoudig toe. 

De vier stappen van het Job Demands-Resources model

Stap 1: identificeer de taakeisen

Neem niet alleen fysieke en organisatorische aspecten mee in je analyse, maar ook psychologische en sociale vereisten. Denk bijvoorbeeld aan:

  • complexiteit van de taken
  • duidelijkheid van de doelstellingen
  • energieverbruik
  • mate van werkdruk
  • inspanningsverwachting
  • tijdsdruk
Stap 2: identificeer energiebronnen op of buiten het werk

Het gaat dus om de juiste balans tussen de taakeisen en de energiebronnen. Voorbeelden van ernergiebronnen zijn:

  • duidelijkheid over rol en functie 
  • doorgroeimogelijkheden
  • fijne werkrelaties
  • persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden
  • mate van autonomie
  • mogelijkheden tot coaching
  • prettige werkomgeving
Stap 3: is er sprake van balans of disbalans?

Sta als organisatie stil bij de balans of disbalans in de energiebronnen en mogelijke energievreters in het werk. Wat is nodig om de balans te blijven organiseren en wat kun je van elkaar hierover leren?

Stap 4: stimuleer ontwikkeling

Bijscholing is belangrijk voor een goede aansluiting bij de (veranderende) werkomgeving. Hetzelfde geldt voor leren van elkaar. Geef ontwikkeling als hulpbron op het werk daarom de aandacht die het nodig heeft. Hoe? Door hier actief oog voor het hebben vanuit medewerkers, teams, leidinggevenden en hr. Zo laat je als jeugdzorgorganisatie zien dat je wilt investeren in medewerkers. Daarnaast vragen dergelijke trajecten ook om een investering van medewerkers zelf, wat zorgt voor een grotere betrokkenheid en bevlogenheid. 

Balans tussen taakeisen en energiebronnen

Het Job Demands-Resources model benadrukt het belang van evenwicht tussen taakeisen en energiebronnen voor het creëren van een gezonde en productieve werkomgeving, waarin medewerkers zo goed mogelijk kunnen functioneren. Het in kaart brengen en beheren van deze taakkenmerken is nodig om arbeidsomstandigheden in jouw organisatie strategisch te managen. 

Visuele weergave van het Job Demands-Resources model
Het Job Demands-Resources model. Bron: Bakker & Demerouti, 2007

Taakeisen

Binnen het Job Demands-Resources model speelt het concept 'taakeisen' een centrale rol. Taakeisen vormen uitdagingen op het werk. Ze zorgen ervoor dat medewerkers minder goed kunnen presteren. Denk bijvoorbeeld aan hoge werkdruk of emotionele belasting. Aan de andere kant zijn er energiebronnen, zoals autonomie en sociale steun. Dit zijn factoren die energie leveren en de veerkracht van medewerkers vergroten. Deze taakeisen beïnvloeden het welzijn van medewerkers, en hebben ook directe gevolgen voor de prestaties en betrokkenheid.

Energiebronnen

Een belangrijk onderdeel van het Job Demands-Resources model is het idee van energie- of hulpbronnen. Deze omvatten positieve elementen in het werk, zoals autonomie, sociale steun en loopbaanontwikkeling. Energiebronnen bieden medewerkers ondersteuning en stimuleren tegelijkertijd motivatie en persoonlijke groei. Wanneer je als organisatie het aantal energiebronnen vergroot, kun je de kans op burn-out verminderen en de tevredenheid en prestaties van medewerkers verbeteren. Voor een gezonde, productieve werkomgeving is het dus van belang om deze energiebronnen te identificeren en te optimaliseren. 

Voordelen van het Job Demands-Resources model

Risicopreventie

Het model helpt bij het herkennen van risicofactoren die kunnen leiden tot uitputting of gezondheidsproblemen, waardoor je preventieve maatregelen kunt nemen. 

Positieve organisatiecultuur

Het model bevordert een positieve organisatiecultuur door te erkennen dat het welzijn van medewerkers belangrijk is voor duurzaam succes. Hierdoor creëer je ook draagvlak voor andere ontwikkelingen omtrent duurzame inzetbaarheid. 

Tijdloze aanpassingen

Door de focus op balans tussen eisen en energiebronnen helpt het model organisaties beter om te gaan met veranderingen en uitdagingen op de werkplek. Verder is het in kaart brengen van de eisen en energiebronnen een tijdloos aspect dat je altijd kunt toepassen. 

Aan de slag? Jeugdzorg werkt! denkt graag met je mee

Wil je werk maken van een integrale aanpak voor duurzame inzetbaarheid, zodat medewerkers gezond en gelukkig aan het werk blijven? En kun je daar wel advies bij gebruiken? Meld je dan aan voor een kosteloos adviestraject van Jeugdzorg werkt! Wij ondersteunen bij het maken van een plan van aanpak en bieden begeleiding bij invoering en borging. Onze adviseur komt langs bij jouw organisatie en adviseert op inhoud en proces. 

Jeugdzorgorganisaties kunnen van dit adviestraject gebruikmaken van januari t/m juli 2024. Omdat we deelnemen aan de subsidieregeling MDIEU van het ministerie van SZW is onze ondersteuning in deze periode helemaal gratis. Voorwaarden: 

  • Aan de deelnemende organisaties vragen wij om de resultaten te delen met de hele sector. Zo leren we van elkaar!  
  • Jeugdzorg werkt! stelt een adviseur beschikbaar, op basis van de specifieke ondersteuningsvraag.  

Heb je interesse? Neem dan contact op met programmaleider Nicolette Horn: NHorn@fcb.nl.

Meld je aan voor het gratis adviestraject

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met prof. dr. A. de Lange, bijzonder hoogleraar Open Universiteit en senior managing consultant Berenschot.